Szanowni Czytelnicy i Pacjenci.
W dzisiejszym artykule bardzo ważne zagadnienie, jakim są obrzęki.
Celem tego artykułu nie jest przedstawianie szczegółowej wiedzy anatomicznej i suchych informacji, ale ukazanie ważnych symptomów, które pozwolą Państwu ocenić czy mają obrzęk, ocenić wstępnie, jaki może być to rodzaj obrzęku oraz czy podjąć działanie celem zdiagnozowania i leczenia. Przedstawiam problem na zasadzie pytań i odpowiedzi. To, co warto podkreślić, obrzęk w zależności od swojej rodzaju, objętości i lokalizacji, bardzo często jest sprawą wstydliwą. Jednak, jeżeli nic z nim nie zrobimy kompleks będzie się nasilał.
Tak naprawę każdy z nas miał do czynienia z różną formą obrzęku, zarówno u siebie jak i bliskich. Moje zainteresowanie oraz wiedza na ten temat pochodzi od wyjątkowej osoby, specjalistki w dziedzinie diagnozowania i leczenia obrzęków, mojej Pani promotor dr n.med. Rity Hansdorfer Korzon. Przez dwa lata studiów magisterskich miałem przyjemność poznać tą ważną dziedzinę w fizjoterapii. Zajęcia kliniczne odbywały się z udziałem Pacjentów, którzy mieli możliwość korzystania z programu fizjoterapii w ramach pracy uczelni.
Rozpoznaj je! Co warto wiedzieć…
Na początek, jakie mamy rodzaje obrzęku:
* limfatyczny (chłonny)
* tłuszczowy (inaczej lipidowy)
* z niewydolności żylnej (żylny)
* kardiogenny
* polekowy
* pourazowy
* grawitacyjny
Co jest istotą danego obrzęku, jak go rozpoznać?
Obrzęk limfatyczny (chłonny)
Powstaje w przypadku gromadzenia się przestrzeniach tkankowych wolnego płynu śródmiąższowego z dużą zawartością białka wielkocząsteczkowego. Kiedy rozpocznie się proces włóknienia, skóra i tkanka podskórna ulegają zgrubieniu. Zanikają gruczoły potowe i włókna nerwowe.
Jak wygląda?
obrzęk limfatyczny nieznaczny obrzęk limfatyczny znaczny
Gdzie występuje?
-> W kończynie górnej lub dolnej, ale tylko po jednej stronie, najczęściej jest asymetryczny
Czy boli?
-> Najczęściej przebieg jest bezbolesny
Od jakiego miejsca się zaczyna?
-> W kończynie dolnej, początkowo w okolicy kostki lub przodostopia.
Czy po nocy znika?
-> NIE, po nocnym odpoczynku nie ustępuje (nawet, gdy jest niewielki)
Co jeszcze na niego wskazuje?
-> Podczas ucisku palcem w miejsce obrzęku pozostanie odkształcenie. Obrzęk jest ciastowaty.
-> Kończyna zazwyczaj chłodna bez stanu zapalnego
Kto może mieć taki problem?
-> Osoba z niewydolnością układu chłonnego, najczęściej kobiety po usunięciu piersi i węzłów chłonnych w wyniku choroby nowotworowej
Obrzęk tłuszczowy (lipidowy)
Nazywa się go również zespołem bolesnego tłuszczu. Wywołany jest nadmiernym rozwojem komórek tłuszczowych i zatrzymaniem w tym obszarze płynu.
Jak wygląda?
Gdzie występuje?
-> W kończynie górnej lub dolnej, ale tylko po jednej stronie, najczęściej jest asymetryczny
Czy boli?
-> Tak, jest bolesny.
Od jakiego miejsca się zaczyna?
-> Głównie w kończynach dolnych, od stawów kolanowych i biodrowych. Pojawia się symetrycznie.
Co jest charakterystyczne?
-> Dysproporcja w budowie ciała. Zmniejszenie wagi i próby odchudzania nie powodują zmniejszenia obrzęku i pogarszają sytuację, bo jeszcze bardziej zaznacza się różnica pomiędzy górą a dołem.
-> Nie obejmuje stóp!
Co jeszcze na niego wskazuje?
-> W przeciwieństwie do zwykłej otyłości obwód talii jest normalny (poniżej 88 cm)
Kto może mieć taki problem?
-> Głownie dotyczy kobiet
Największy problem?
-> Jest to obrzęk wstydliwy i tak naprawdę mimo tego, że jest bardzo charakterystyczny, często pacjenci są przez długi czas nieświadomi, że go posiadają.
Przewlekła niewydolność żylna -> Obrzęk żylny
To tak naprawdę zastój krwi żylnej w żyłach, wskutek wstecznego przepływu lub niedrożności żył. Prowadzi do nadciśnienia w układzie żylnym, doprowadza do odcinkowego poszerzenia żył i doprowadza do patologii, nawet w całej kończynie. Obrzęk żylny jest podstawowym objawem niewydolności żylnej.
Jak wygląda?
Gdzie występuje?
-> Najczęściej podudzie
Czy boli?
-> TAK, ból kurczowy łydek, nasila się w nocy lub w pozycji stojącej i siedzącej przy upałach
Czy po nocy znika?
-> W początkowym stadium po leżeniu ustępuje a po nocy znika zupełnie
Co jest charakterystyczne?
-> Uczucie ciężkich nóg i rozpierania łydek
-> Świąd skóry
-> Zespół niespokojnych nóg
-> W ciągu dnia jego nasilenie rośnie w zależności od wykonywanej pracy
Co jeszcze na niego wskazuje?
-> Widoczne przez skórę niebieskosine zabarwione żyły o poszerzonym, krętym przebiegu
-> Rdzawo-brązowe przebarwienia skóry, zwłaszcza na przyśrodkowych stronach podudzia
-> Stwardnienie skórno-tłuszczowe, typowo w dolnej części podudzi
-> Cienka, gładka skóra, po czasie cienka i troficzna
-> Kończyna ucieplona
Kto może mieć taki problem?
-> Zarówno kobiety jak i mężczyźni
Jak diagnozować obrzęki?
Przede wszystkim wizyta u lekarza i dokładny wywiad lekarski. Bardzo dużo powie już samo badanie fizykalne: miejsce wystąpienia obrzęku i jego wielkość, kolor skóry, (biały w limfatycznych, sinoczerwony w naczyniowych), konsystencja obrzęku, temperatura (chłodna w limfatycznych, ucieplona w żylnych), bolesność, obwód kończyny- mierzony w określonych punktach, ocena zmian skórnych, ustalenie występowania ognisk stanów zapalnych.
Poradnie leczenia obrzęku limfatycznego:
http://mediweb.pl/katalog/poradnia-leczenia-obrzeku-limfatycznego,rd77.html
Jakie mamy badania dodatkowe i czemu one służą?
EKG– wykluczenie przyczyn kardiologicznych obrzęku
DOPPLER naczyń żylnych i tętniczych- z pomiarem ciśnień oraz monitorowaniem zmian szybkości przepływów w żyłach powierzchownych i głębokich
LIMFOSCYNTYGRAFIA- dane o budowie i czynności naczyń i węzłów chłonnych
TK- w porównaniu ze zdrową kończyną: pokazuje miejsce i rozmiar obrzęku, występowanie zmian okołonaczyniowych
LIMFOGRAFIA- anatomia układu limfatycznego (użyteczna w przypadku nowotworów czy stanów zapalnych)
REOGRAFIA- mierzy czas ponownego napełniania naczyń, ocenia czynność układu żylnego po operacji z powodu zakrzepicy żył
PLETYZMOGRAFIA-statyczne i dynamiczne zróżnicowanie objętości naczyń w poszczególnych odcinkach kończyny
FLEBOGRAFIA- kontrastowe badanie inwazyjne, wyłącznie u pacjentów z ciężkimi patologiami żylnymi
BIOPSJA- w IV i V stopniu obrzęku limfatycznego, w przewlekłej niewydolności żylnej, z możliwością rozwoju procesu nowotworowego
Jak leczyć obrzęki?
Leczenie obrzęku bywa czasami bardzo skomplikowane oraz długotrwałe. Ucisk stanowi podstawowy aspekt leczenia oraz profilaktyki żylnej oraz limfatycznej. Wykorzystuje się w tym celu leczenie kompresyjne. Bazuje ono na użyciu bandaży elastycznych, gotowych wyrobów uciskowych czy masażu pneumatycznego z zastosowaniem odpowiednich sekwencji pracy. Uznaną metodą pracy z obrzękami jest manualny drenaż limfatyczny, czyli specjalny masaż z zastosowaniem odpowiedniego tempa oraz chwytów i technik, który pobudza aktywność naczyń limfatycznych, opróżnia drogi chłonne i odprowadza przez nie powstały obrzęk. Skutecznym środkiem w wspomaganiu leczenia obrzęków jest kinesiology taping, czyli plastrowanie dynamiczne. Dzięki limfatycznej technice obklejania można poprawić odprowadzanie zastojów do najbliższych węzłów chłonnych.
Wiedza o obrzękach jest niezmiernie ważna. Najczęściej potrzebna jest wizyta u specjalisty. To jednak sam pacjent musi podjąć pierwsze działanie w tym kierunku, dlatego podstawowa wiedza jest bardzo potrzebna.
Mam nadzieję, że komuś z Państwa powyższe informację okażą się pomocne.
Z wyrazami szacunku
Mirosław Smorczewski – Fizjoterapeuta
Pacjencie, masz pytanie lub chcesz dowiedzieć się czegoś o pozostałych obrzękach?
Pytanie możesz przesłać na info@rehasens.pl